Po rozstaniu rodziców jednym z najważniejszych zagadnień wymagających uregulowania jest sposób sprawowania pieczy nad dzieckiem oraz obowiązek alimentacyjny. W polskim prawie istnieje możliwość orzeczenia tzw. opieki naprzemiennej, czyli modelu, w którym dziecko mieszka na przemian u obojga rodziców przez porównywalne okresy czasu. Wprowadzenie takiego rozwiązania wymaga jednak szczegółowych ustaleń dotyczących organizacji życia dziecka oraz sposobu pokrywania kosztów jego utrzymania. W tym kontekście powstaje pytanie o zależność między instytucją opieki naprzemiennej a obowiązkiem alimentacyjnym.
Jak opieka naprzemienna wpływa na obowiązek alimentacyjny?
Opieka naprzemienna oznacza, że oboje rodzice aktywnie uczestniczą w wychowaniu dziecka, ponosząc odpowiedzialność za jego potrzeby w równym lub zbliżonym zakresie czasowym. W takim układzie nie występuje sytuacja klasyczna, w której jedno z rodziców pełni funkcję opiekuna codziennego, a drugie jedynie kontaktuje się z dzieckiem w określonych dniach. Z tego powodu ustalenie obowiązku alimentacyjnego wymaga oceny nie tylko czasu spędzanego przez dziecko z każdym z rodziców, ale również rzeczywistego ponoszenia kosztów utrzymania.
W relacji opieki naprzemiennej a alimentów nie występuje automatyczne do zniesienie alimentów. Sąd bierze pod uwagę proporcje ponoszonych wydatków, wysokość dochodów rodziców, a także indywidualne potrzeby dziecka. Jeżeli poziom zaangażowania finansowego obojga rodziców jest porównywalny, możliwe jest ustalenie, że żadne z nich nie płaci alimentów na rzecz drugiego. Jednak w sytuacjach, gdy jedno z rodziców uzyskuje istotnie wyższe dochody lub drugie nie jest w stanie samodzielnie pokrywać kosztów utrzymania dziecka w swoim czasie opieki, sąd może orzec alimenty również przy opiece naprzemiennej.
Co decyduje o wysokości alimentów przy opiece naprzemiennej?
Wysokość alimentów w modelu opieki naprzemiennej ustalana jest indywidualnie, z uwzględnieniem ogólnych zasad wynikających z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Kluczowe znaczenie mają tu usprawiedliwione potrzeby dziecka oraz możliwości zarobkowe i majątkowe każdego z rodziców. Niezależnie od tego, że dziecko spędza podobną ilość czasu u obojga rodziców, obowiązek utrzymania może być wciąż asymetryczny, jeśli sytuacja życiowa stron znacząco się różni. Sąd może uwzględnić w swoim rozstrzygnięciu dotychczasową praktykę ponoszenia wydatków, np. kto płaci za edukację, opiekę medyczną czy zajęcia dodatkowe.