Czym jest ograniczenie praw rodzicielskich w praktyce?

Prawo rodzinne Warszawa - Adwokat

Jeżeli żyją oboje rodzice dziecka to zwykle obojgu im przysługuje władza rodzicielska. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym taka władza to zespół pewnych praw i obowiązków wobec dziecka (do czasu gdy stanie się pełnoletnie) tj. do wykonywania pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem oraz do wychowywania dziecka.

Kryterium, którym rodzice powinni kierować się wykonując swoje prawa rodzicielskie jest dobro dziecka.

Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Każde z rodziców może samodzielnie podejmować decyzje związane z bieżącymi sprawami dziecka, ale w sprawach istotnych takich jak np. zapisanie dziecka do przedszkola czy szkoły czy też wyrażenie zgody na operację, zapisanie dziecka na religię, złożenie wniosku o paszport potrzebne jest ich współdziałanie.

Z praktyki sądowej obserwujemy takie oto sytuacje, które dają podstawę do ograniczenia władzy:

  • gdy rodzice nie mogą w ważnych sprawach dot. dziecka dojść do porozumienia bo są w konflikcie, jedno robi na złość drugiemu nie licząc się z dobrem dziecka albo
  • gdy jeden rodzic nie interesuje się sprawami dziecka, odbywa z nim kontakty, ale nie jest zainteresowany rozwojem dziecka, jego stanem zdrowia i nie potrafi on ocenić jakie decyzje są dobre dla dziecka
  • gdy jeden rodzic unika kontaktu z drugim rodzicem, nie odbiera telefonów, nie odpisuje na wiadomości, albo jest uzależniony np. od alkoholu i wpada w ciągi alkoholowe skutkiem czego nie można z nim uzgodnić decyzji dot. dziecka

W takich przypadkach rodzic, który na co dzień zajmuje się sprawami dziecka może wystąpić do Sądu o ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiego i sąd wskaże katalog spraw, w których rodzic którego prawa zostaną ograniczone nie będzie miał głosu.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej może też nastąpić w innym aspekcie.

Gdy Sąd dowie się od innych osób o tym, że rodzic lub oboje rodziców swoim postępowaniem krzywdzą dziecko. Tu postępowanie może toczyć się na wniosek ale zwykle toczy się z urzędu. Zwykle Sąd dowiaduje się o tych niepokojących zachowaniach rodzica czy rodziców wobec dziecka od policji, pracowników pomocy społecznej, dostaje list ze szkoły do której chodzi dziecko czy ze szpitala, bo ktoś zauważył że dziecko jest zaniedbane, pobite czy boi się rodzica, dziecko zaniedbuje naukę, jest agresywne wobec rówieśników czy wypowiada niepokojące treści.

Art. 109 kodeksu rodzinnego stanowi, iż w takich przypadkach tj. jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wydaje odpowiednie zarządzenia, a może on w szczególności:

  • zobowiązać rodziców i dziecko do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, skierować dziecko do placówki wsparcia dziennego, lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc;
  • określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu,
  • poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;
  • skierować dziecko do placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi,
  • zarządzić umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej.